Μια φωτογραφία-σύμβολο για ένα άγνωστο “ταξίδι” της Mona Lisa

Μία φωτογραφία που τραβήχθηκε τον Ιούνιο του 1945 και, πραγματικά, κρύβει μία ιδιαίτερη ιστορία πίσω της. Σ’ αυτήν αναγνωρίζετε σίγουρα τη διάσημη “Μόνα Λίζα” του Leonardo Da Vinci – σε λίγο διαφορετική κατάσταση απ’ ό,τι την έχουμε συνηθίσει να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου του Λούβρου.

Το άγνωστο “ταξίδι” της, το οποίο μόλις είχε ολοκληρωθεί κατά τη στιγμή λήψης αυτής της φωτογραφίας, είχε ξεκινήσει τον Αύγουστο του 1938, όταν ο διάσημος πίνακας είχε τυλιχθεί προσεκτικά σε στρώματα από αδιάβροχο χαρτί ώστε να μεταφερθεί στη γαλλική εξοχή. Από τότε μετακινήθηκε σε διαφορετικές τοποθεσίες για άλλες πέντε φορές πριν επιστρέψει και πάλι στο Λούβρο. Ο λόγος; Να παραμείνει ασφαλής από ενδεχόμενες βομβιστικές επιθέσεις που θα μπορούσε να υποστεί η γαλλική πρωτεύουσα, το επόμενο διάστημα. Λίγες μέρες αργότερα, στις3 Σεπτεμβρίου, η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία…

Η σπάνια αυτή φωτογραφία είχε δοθεί στη δημοσιότητα πριν μερικά χρόνια, το 2009, κατά τη διάρκεια έκθεσης που είχε πραγματοποιηθεί στο Λούβρο, αποκαλύπτοντας ακυκλοφόρητο φωτογραφικό υλικό από το μουσείο κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Πάρα πολλά από τα αριστουργήματα του μουσείου εκείνη την περίοδο είχαν συσκευαστεί και απομακρυνθεί απ’ αυτό για λόγους ασφαλείας. Φυσικά, δεν ήταν για όλα τόσο εύκολο να συσκευαστούν και να μετακινηθούν, όπως με τον πίνακα του Da Vinci. Σχετικές φωτογραφίες δείχνουν σπάνιες στιγμές από άλλα αριστουργήματα, όπως η Νίκη της Σαμοθράκης, σε διαδικασία μεταφοράς. Το διάσημο άγαλμα είχε προσεκτικά αφαιρεθεί από το βάθρο του, είχε δεθεί με σχοινιά και μεταφερθεί έξω από το μουσείο σε ένα “κλουβί” μέσω μίας ειδικά εγκατεστημένης ξύλινης ράμπας και ειδικού τροχοφόρου μηχανισμού.

Ένας από τους επιμελητές της έκθεσης που είχε αποκαλύψει αυτό το σπάνιο φωτογραφικό υλικό στο κοινό, ο Guillaurme Fonkenell, είχε αναφερθεί μάλιστα τότε στις συνθήκες κάτω από τις οποίες είχαν διατηρηθεί τα σημαντικά masterpieces του μουσείου εκείνη την περίοδο. Όπως σημειώνει, “όλα έγιναν με γνώμονα το να απομακρυνθούν τα έργα από εμπόλεμες ζώνες” συμπληρώνοντας ότι δεν τα έκρυβαν από τις κατοχικές δυνάμεις των Ναζί. “Οι Γερμανοί είχαν επίγνωση των διάφορων σημείων που ήταν αποθηκευμένα τα έργα” αναφέρει, επεξηγώντας πως το μεγαλύτερο μέρος τους είχε κρατηθεί σε chateuax με τους ιδιοκτήτες τους να προσφέρονται να φυλάξουν τα σημαντικά αυτά έργα τέχνης, ως ένα μέσο πρόληψης από το να επιταχθούν από τους Ναζί.

Τα έργα, στις περισσότερες περιπτώσεις, παρέμειναν σφραγισμένα στα κουτιά τους, σε κάποιες από αυτές όμως, όπως στην περίπτωση της Mona Lisa, κάποιοι ήταν ακόμη πιο προσεκτικοί.“Ήταν αποθηκευμένη σε ένα υπνοδωμάτιο, ώστε πάντα είναι κάποιος μαζί της” αναφέρει ο Fonkenell, ο οποίος συμπληρώνει “Υπήρχαν πάντα άνθρωποι που κοιμόταν μαζί της”.

Όσο για το εμβληματικό μουσείο του Παρισίου, κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, παρέμεινε ένα παλάτι στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας. Οι γερμανικές αρχές, μάλιστα, σε μία προσπάθεια να δώσουν στην πόλη μία επίφαση πολιτιστικής ζωής, διέταξαν την επαναλειτουργία του το Σεπτέμβριο του 1940, μία κίνηση βέβαια συμβολική, καθώς οι περισσότερες από τις αίθουσες του μουσείου ήταν άδειες και εγκατελειμμένες… Τα διάσημα έργα του απουσίαζαν, με τους Γερμανούς να έχουν επιτάξει το μουσείο για την έκθεση έργων που είχαν κλαπεί από ιδιωτικές συλλογές εβραϊκών οικογενειών. Τα σημάδια του πολέμου και της εγκατάλειψης ήταν εμφανή τόσο στους εσωτερικούς χώρους του Λούβρου, όσο και τους εξωτερικούς, με τις φωτογραφίες από εκείνη την περίοδο να είναι συγκλονιστικές.

Τελικά τον Ιούνιο του 1945, με την κατάσταση να έχει αρχίσει να ομαλοποιείται, η Mona Lisa, όπως και τα περισσότερα από τα έργα που είχαν απομακρυνθεί, επέστρεψαν στο Λούβρο και το μουσείο, αφού πέρασε από μία διαδικασία ανακαινίσεων, ξαναάνοιξε για το κοινό. Η εμβληματική φωτογραφία αποσυσκευασίας της Mona Lisa αποτελεί “σύμβολο” για την επιστροφή της, αλλά και για το τέλος ενός διαφορετικού “ταξιδιού” της που ήταν γεγονός…

Digitallife